درمان ریشه دندان (اندودنتیکس) یک روش دندانپزشکی است که برای درمان عفونت در مرکز دندان استفاده می شود. درمان ریشه یک روشی برای پالپ عفونی یک دندان است که هدف آن از بین بردن عفونت و محافظت از دندان ضد عفونی شده در برابر تهاجم میکروبی در آینده است. کانال‌های ریشه و اتاقک پالپ مرتبط با آن، حفره‌های فیزیکی درون دندان هستند که به طور طبیعی توسط بافت عصبی، رگ‌های خونی و سایر سلول‌ها تشکیل شده اند. همه این موارد با هم پالپ دندان را تشکیل می دهند. که در صورت عفونت باید درمان ریشه صورت پذیرد.
درمان ریشه شامل برداشتن و ضد عفونی و تمیز کردن این ساختارها با سوهان های کوچک و متعاقبا شکل دادن و پر کردن کانال‌های ضدعفونی‌شده است. پر کردن کانال‌های تمیز و ضدعفونی‌شده با یک پرکننده بی اثر مانند گوتاپرکا و معمولاً سیمان مبتنی بر اوژنول اکسید روی انجام می‌شود. رزین اپوکسی برای اتصال گوتاپرکا در برخی از روش‌های کانال ریشه استفاده می‌شود. گزینه دیگر استفاده از مواد پرکننده ضد عفونی کننده حاوی پارافورمالدئید مانند N2 است. اندودنتیکس شامل درمان‌های اولیه و ثانویه ریشه و همچنین جراحی پری رادیکولار است که عموماً برای دندان‌هایی که هنوز پتانسیل نجات دارند استفاده می‌شود.
روت کانال به دو شکل اصلی انجام می شود:
1. عصب کشی ساده (Root Canal Treatment):
این روش برای درمان عفونت و آسیب جدی به عصب دندان استفاده می شود. در این روش، پس از بی حسی دندان، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص، مجرای ریشه دندان را تمیز کرده و عصب را از داخل دندان و ریشه ها حذف می کند. سپس مجرای ریشه ها با ماده ضدعفونی پر می شود و به صورت نهایی با پر کردن دندان با ماده پرکننده مانند گوتاپرکا بسته می شود.
2. عصب کشی با تجویز دارو (Vital Pulp Therapy):
این روش برای درمان عصب های سالم و قابل بازیابی استفاده می شود. در صورتی که عصب دندان تحت تاثیر عفونت نباشد و توانایی ترمیم و بازسازی داشته باشد، دندانپزشک ممکن است از روش عصب کشی با تجویز دارو استفاده کند. در این روش، عصب دندان جزئی از آن حفظ می شود و پس از تمیز کردن مجرای ریشه، داروی خاصی بر روی عصب قرار داده می شود تا اطراف آن را تسکین دهد و بازسازی عصبی را تشویق کند.
در هر دو روش روت کانال، پس از اتمام درمان، معمولاً نیاز به ترمیمات دندانی مانند ترمیم زیر گونه ای (Crown) یا ترمیم جرم دندانی (Filling) وجود دارد. انتخاب نوع عصب کشی دندان و درمان مناسب بر اساس شرایط دندان شما توسط دندانپزشک تعیین می شود.
عصب کشی با لیزر
عصب کشی با لیزر نیز به این صورت است ابتدا تاج دندان را سوراخ می کنند و بوسیله این سوراخ، وسیله ای به نام فایل را وارد محفظه پالپ می‌کنند و به کمک آن بافت های آلوده را جدا کرده و پالپ را کامل تخلیه می نمایند. از طریق این راه، دیگر احتیاجی به حفره ایجاد کردن با دریل نمی‌باشد و با کمک لیزر می‌توان به راحتی حفره ای برای دسترسی در تاج ایجاد کرد.
در ادامه بخش پالپ را پاکسازی و ضد عفونی می‌کنند و با مواد خاصی پر می کنند. همچنین با کمک گرفتن از لیزر در عصب کشی امکان ایجاد عفونت پایین می‌آید. لیزر همچنین برای شکل دادن و پاکسازی دیواره های پالپ نیز کاربردی است.
مراحل عصب کشی
مراحل عصب کشی دندان عموماً شامل مراحل زیر می شود:
1. آماده کردن دندان: در ابتدا، دندانپزشک با استفاده از ابزارها و مواد مناسب، دندان را آماده می کند. این شامل تخریب ترمیمات قدیمی، پاکسازی دندان و ساخت دسترسی به مجرای ریشه می شود.
2. بی حسی دندان: برای جلوگیری از درد و عدم راحتی در طول عمل، دندانپزشک معمولاً از آنستزی (بی حسی) استفاده می کند. این بی حسی به دندان و منطقه اطراف آن تزریق می شود تا حساسیت حاشیه ای کاهش یابد.
3. دسترسی به مجرای ریشه: پس از بی حسی دندان، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص مانند فایل ها و ریشه کن ها، دسترسی به مجرای ریشه دندان را ایجاد می کند. این شامل حذف ترمیمات قدیمی، حفر لبه دندان و ساخت دسترسی به مجرای ریشه می شود.
4. حذف عصب: پس از دسترسی به مجرای ریشه، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص، عصب دندان را از داخل دندان و ریشه ها حذف می کند. این شامل استفاده از فایل ها و ریشه کن ها برای تمیز کردن و حذف عصب می باشد.
5. تمیز کردن و ضدعفونی: پس از حذف عصب، مجرای ریشه ها باید تمیز شود. دندانپزشک از مواد ضدعفونی مانند محلول کلرهگزیدین استفاده می کند تا باکتری ها را از مجرای ریشه ها از بین ببرد.
6. پر کردن مجرای ریشه: پس از تمیز کردن مجرای ریشه، دندانپزشک مجرای ریشه ها را با استفاده از ماده پرکننده پر می کند. ماده معمولاً گوتاپرکا نامیده می شود که یک نوع لاستیکی است. گوتاپرکا به صورت مرحله به مرحله در مجرای ریشه قرار داده می شود تا فضای داخلی را به خوبی پر کند و نفوذ آب و باکتری ها را متوقف سازد.
7. ترمیم دندان: پس از پر کردن مجرای ریشه، دندانپزشک ممکن است نیاز به ترمیمات دندانی بر روی دندان داشته باشد. این ممکن است شامل ترمیم زیر گونه ای، ترمیم جرم دندانی یا روکش دندانی باشد. این مرحله به منظور تقویت و محافظت از دندان پس از عصب کشی انجام می شود.
مهم است بدانید که تعداد دقیق مراحل و روش های روت کانال ممکن است با توجه به شرایط و نیازهای هر بیمار متفاوت باشد. دندانپزشک شما بهترین برنامه درمانی را بر اساس وضعیت خاص دندان شما تعیین خواهد کرد.
درمان ریشه در خانه چگونه انجام می شود ؟
بسیاری از افراد سعی در خود درمانی برای درمان ریشه دارند. وجود عفونت های دندانی به خودی خود و بدون داشتن علم دندانپزشکی رفع نخواهد شد. آنتی بیوتیک ها، دارویی برای درمان عفونت های باکتریایی، در درمان عفونت ریشه موثر نیستند. اگرچه آنها می توانند به درمان عفونتی که فراتر از ریشه گسترش می یابد و باعث تورم می شود کمک کنند. اما برای رفع عفونت حتما باید به کلینیک متخصص درمان ریشه مراجعه کنیم.
