ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که دندان ها و فک هایی را که در جای نامناسبی قرار می گیرند اصلاح می کند. دندان هایی که در جایگاه نامناسبی قرار می گیرند و شکل نامتعارفی دارند مشکلات بهداشتی مختلفی ایجاد می کنند. تمیز نگه داشتن دندان ها سخت تر می شود. بیماری که دندان های نامرتبی دارد در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال قرار دارد. این وضعیت به دندان هایی که مسئول جویدن غذا هستند فشار بیشتری وارد می کند و متعاقبا در طولانی مدت عوارض مختلفی به جا می گذارد.
فواید ارتودنسی
نحوه قرار گرفتن دندان‌های شما روی هم تاثیر بسزایی
بر سلامت دهان و دندان شما دارد. با بهبود نحوه برخورد دندان‌های بالا و پایین، می‌توانید خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامت دهان از جمله پوسیدگی، بیماری لثه و سایش بیش از حد و فرسایش دندان‌ها را کاهش دهید. ارتودنسی در کنار زیباتر کردن ظاهر دندان‌ها می‌تواند به سلامت دندان و لثه‌های شما نیز کمک کند. فواید ارتودنسی عبارت‌اند از:
– بهبود عزت‌نفس
– بهبود عملکرد دندان‌ها از جمله جویدن بهتر و تلفظ و گفتار واضح‌تر
– کاهش خطر پوسیدگی دندان به دلیل جمع‌آوری ذرات غذا بین دندان‌ها
– کاهش خطر آسیب لثه و ضربه ناشی از اوربیت و مال اکلوژن
– دستیابی و حفظ لبخند زیبا و سالم
– رفع مشکلات مربوط به فک
چه افرادی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟
ارتودنسی برای چیست و چه افرادی نیاز به ارتودنسی دارند؟ اینها سوالاتی است که شاید برای شما به وجود بیاید. باید بگوییم اشخاص مناسب برای ارتودنسی عبارتند از کسانی که با مشورت به موقع با دندانپزشک، بهترین زمان برای ارتودنسی برای آن ها تعیین می شود. علاوه بر افرادی که از کجی دندان رنج می برند، افراد زیر نیز ممکن است به دلایل مختلف به ارتودنسی نیاز داشته باشند:
– افرادی که بین دندان هایشان فاصله و فضای زیادی وجود دارد.
– افرادی که دندان ها دارای فرم بد (کجی بیش از حد) هستند.
– افرادی که دندان های بالایی آنها جلوتر از دندان های پایینی آنها باشد و دچار ساییدگی شده اند.
– افرادی که فک پایین آنها جلوتر از فک بالای آنها باشد.
– افرادی که فک آنها به طور کامل بسته نمی شود.
سطح بهداشت دهان و دندان نیز اهمیت دارد تا شما کاندید مناسبی برای ارتودنسی باشید. افرادی که تصمیم به ارتودنسی گرفته اند، باید به دقت به بهداشت دهان و دندان خود توجه کنند و همکاری لازم با پزشک خود را داشته باشند. حضور به موقع در جلسات درمانی نیز ضروری است تا از تاخیر در روند درمان جلوگیری شود و درمان با مشکل مواجه نشود.
در صورت وجود بیماری های لثه و بافت های نگهدارنده دندانی (مانند بیماری حاد پریودنتال) یا پوسیدگی وسیع دندان ها، انجام ارتودنسی ممکن نخواهد بود و ابتدا باید به رفع این مشکلات پرداخته شود.
چه کسانی نمی توانند از این درمان استفاده کنند؟
درمان‌های ارتودنسی از نظر سنی محدودیتی ندارند و افراد می‌توانند با اهداف زیبایی و سلامتی از آن بهره‌مند شوند. البته شاید پیش از آغاز درمان لازم باشد که به وضعیت دندان‌ها رسیدگی شود، مثلا پوسیدگی‌ها برطرف شود، ترمیم‌ها انجام شود و غیره.
با این حال، برخی از بیماران هستند که به طور کلی نمی‌توانند از این درمان استفاده کنند، از جمله:
– افرادی که دندان‌های زیادی را از دست داده‌اند؛ از دست دادن تعداد زیادی از دندان‌ها به دلایل متفاوت (از پوسیدگی تا بیماری‌های زمینه‌ای) اجازه نمی‌دهند درمان‌های ارتودنسی به درستی انجام شود. برای بیمارانی مسنی که این مشکل را
دارند، استفاده از پروتزها یا بریج‌های دندانی مناسب‌تر است.
– افرادی که بیماری پیشرفته لثه دارند؛ عفونت‌ها و سایر مشکلات گذرا لثه درمان‌پذیر هستند. اما اگر لثه‌ها از روی دندان‌هایتان جدا شود، آسیبِ آن می‌تواند دائمی باشد. در این حالت، احتمال دارد که ارتودنتیست بافت سالم و کافی برای حرکت دادن دندان‌ها را نداشته باشد.
– سلامت و تراکم استخوانی لازم را ندارند؛ مشابه لثه‌ها، استخوان‌های فک فرد هم باید در وضعیت مناسبی باشند تا بتوان بریس‌ها را روی دندان‌ها نصب کرد و حرکت‌شان داد.
– ریشه دندان آنها مشکلات جدی دارد؛ اگر ریشه‌های دندان‌های بیمار تحلیل رفته باشد، نمیتوان با دستگاه‌های ارتودنسی آنها را حرکت داد و موقعیت‌شان را اصلاح کرد.
– افرادی که بیماری‌های خاصی دارند؛ برخی بیماری ها مانند دیابت به طور مستقیم روی دندان‌ها تاثیر نمی‌گذارد. اما می‌توانند خطر زخم‌های باز و خونریزی را افزایش دهند. اگر بیماری خاصی دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. شاید لازم باشد پیش از درمان ارتودنسی کمی بهتر شوید.
افرادی که مشکلات ژنتیکی خاصی دارند یا دندان‌های آنها شکل و اندازه نامتعارفی دارند نیز ممکن است نتوانند از درمان با بریس‌ها استفاده کنند. هرفرد باید پاسخ قطعی را از زبان ارتودنتیست خود و پس از معاینه دریافت کند.
بهترین زمان برای ارتودنسی دندان
درمان ارتودنسی دندان در کودکان معمولا از سن ۱۲ سالگی شروع میشود یعنی درست زمانی که تمام دندان های شیری ریخته و دندان های دائمی سر از لثه در آورده اند. هر چند که نمیتوان این سن را بهترین سن انجام درمان ارتودنسی نامید، اما یکی از بهترین زمان های ممکن است. در این بین استثناهایی وجود دارد. برای مثال کودکانی که از مشکل شکاف لب یا کام رنج میبرند، باید پیش از تکامل و توسعه دندان های دائمی خود تحت درمان قرار بگیرند.
درمان های ارتودنسی تنها مختص کودکان و نوجوانان نیست و غالبا در بزرگسالان نیز انجام میشود. بعد از سن بلوغ میتوان در هر سنی اینکار را انجام داد. اما باید توجه کرد که هرچه سن بالاتر میرود معمولا شانس درمان کمتر و طولانی تر میشود.
انواع ارتودنسی
برای نوشتن در مورد انواع ارتودنسی و وسایل ارتودنسی، ابتدا به بررسی و شناخت دقیق این دو مقوله می‌پردازیم. ارتودنسی یکی از شاخه‌های تخصصی دندانپزشکی است که به تصحیح ناهنجاری‌های دندان‌ها و فک می‌پردازد. این فرآیند ممکن است برای بهبود زیبایی لبخند و همچنین عملکرد صحیح دهان و دندان‌ها انجام شود. در ادامه، انواع ارتودنسی و وسایل مورد استفاده در این روش درمانی را بررسی خواهیم کرد.
انواع ارتودنسی:
– ارتودنسی ثابت: این روش شایع‌ترین نوع ارتودنسی است و شامل براکت‌ها، سیم‌ها، و بندهایی میشود که بطور دائمی بر روی دندان‌ها نصب می‌شوند. ارتودنسی ثابت می‌تواند از مواد مختلفی مانند فلز، سرامیک، یا پلاستیک شفاف ساخته شود تا زیبایی ظاهری بیمار را بهبود ببخشد.
– ارتودنسی متحرک: این نوع از ارتودنسی شامل دستگاه‌های قابل برداشت است که برای درمان ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط استفاده می‌شوند. مزیت اصلی آنها این است که برای غذا خوردن، مسواک زدن، و نخ دندان کشیدن قابل برداشتن هستند.
– ارتودنسی نامرئی (Invisalign): یک روش نوآورانه که شامل سری از قالب‌های شفاف و قابل برداشت میشود. این قالب‌ها به تدریج دندان‌ها را به موقعیت صحیح هدایت می‌کنند. این روش برای بزرگسالان و نوجوانانی که به دنبال یک گزینه کمتر قابل مشاهده هستند، ایده‌آل است.
– ارتودنسی لینگوال: این نوع ارتودنسی شبیه به ارتودنسی ثابت است اما براکت‌ها و سیم‌ها در پشت دندان‌ها نصب می‌شوند تا از دید مخفی باشند.
ارتودنسی بهتر است یا لمینت؟
تفاوت لمینت و ارتودنسی این است که ارتودنسی بیشتر جنبه درمانی برای ناهماهنگی دندان‌ها دارد. به این معنی که وقتی فک‌ها و دندان‌های افراد دارای ناهماهنگی بسیار شدید است، نیاز به ارتودنسی دندان دارند. اما لمینت دندان بیشتر یک عمل زیبایی است.
اگر می‌خواهید از انواع لمینت دندان مانند لمینت دندان خرگوشی، لمینت سرامیکی یا لمینت کامپوزیتی استفاده کنید، بهتر است حتما با دندانپزشک مشورت کنید. دکتر دندانپزشک می‌تواند موارد مهم درباره فواید لمینت دندان و معایب آن را برای شما شرح دهد.
مراقبت و تمیز کردن دندان ها در هنگام ارتودنسی چگونه است؟
بخش بسیار مهمی از فرایند انجام ارتودنسی، مربوط به مراقبت‌های لازم بعد از گذاشتن براکت‌ها و بعد از درآوردن سیم‌ها و براکت‌ها است. موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
– در طول مدتی که دستگاه در دهان قرار دارد، بسته به نوع براکت‌ها (ثابت یا متحرک) باید اصول تمیزکردن، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت‌های لازم در زمان غذا‌خوردن و ورزش را رعایت کرد.
– معمولا افرادی که ارتودنسی انجام می‌دهند باید از کش ارتودنسی مخصوص، مسواک ارتودنسی، نخ دندان ارتودنسی و ابزارهای مراقبتی مشابه استفاده کنند. این وسایل همگی مخصوص ارتودنسی دندان ساخته شده‌اند.
– مراقبت و تمیزکردن دندان‌ها در هنگام ارتودنسی هم اهمیت زیادی دارد. جمع‌شدن مواد غذایی و رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان می‌تواند موجب پوسیدگی دندان‌ها و خرابی آنها شود و روی نتیجه‌ی نهایی تأثیر دارند. رعایت اصول بهداشتی برای کاهش عوارض ناشی از ارتودنسی هم ضرورت دارد. زرد‌شدن دندان‌ها در ارتودنسی می‌تواند در اثر تمیز نکردن دندان‌ها و عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان ایجاد شود.
– افرادی که ارتودنسی دارند حتما باید در خصوص مصرف برخی غذاها محتاط باشند. مصرف غذاهای اسیدی و نوشابه‌های گازدار، جویدنآدامس و شکلات‌های سفت و کش‌دار، گاز زدن سیب و میوه‌های سفت یا موارد مشابه همگی از مهم‌ترین اصول مراقبتی بعد از انجام ارتودنسی است.
